Evdeki Zamir Mi?
Herkesin evinde bir “Evdeki zamir mi?” sorusu muhakkak olmuştur. Hani o anlarda “O değil de, ben ne diyordum?” diye sorarken, aslında “Zamir nedir, ne işe yarar?” diye içsel bir sorguya başladığınızı fark etmezsiniz. Bu yazının başından sonuna kadar bu soruyu bir türlü cevapsız bırakacağım, çünkü herkesin cevabı bambaşka olabilir. Ama gelin, bu zamir meselesini biraz eğlenceli ve gündelik bir dille inceleyelim. Sonuçta, zamir dediğimiz şey günlük hayatta, özellikle de evde, kimseye fark ettirmeden o kadar önemli bir rol oynuyor ki, bazen neredeyse eve hükmediyor!
Zamir Nedir, Ne İşe Yarar?
Her şeyden önce, zamir nedir? Hadi gel, dil bilgisi öğretmeni gibi kesmeyelim ama bir bakıma da öyleyiz. Zamir, yerine geçen kelimedir; örneğin “Ben” dediğinde, aslında çok fazla açıklama yapmadan kendini anlatırsın. Ama “Evdeki zamir mi?” sorusu daha çok “Evde o kadar çok ‘ben’ var ki, hangi benle muhatap olacağımı şaşırdım” şeklinde bir derdidir. Evdeki zamir mi sorusunu sormak, bence tam da bu noktada devreye giriyor.
Bir sabah, uyanıyorum ve kendime “Bugün çok verimli olacağım” diyorum. (Bu arada, sabahları her zaman böyle bir hedefim oluyor, ama genelde kayboluyor.) Sonra salona geçiyorum ve evdeki zamirler devreye giriyor. “Kim o?” dediğimi duyuyorum, ama evde yalnızım. O zaman düşünüyorum, belki de kendimi başka bir zamirle çağırmaya başlamalıyım. Kendime “O” demek, bir de nasıl olur ki? Sanki biri beni görüp yanıt verecek gibi…
Evdeki Zamirler ve Kimlik Krizi
Evdeki zamir mi, dedik. Benim için bu, bazen tam bir kimlik krizi yaşamak gibi bir şey. Hani bir gün, annem bana “Kendine bir şey al, bak bu çok güzel!” dediğinde, direkt “Ben kimim?” sorusunu içimde sorguluyorum. Hani o an, bu bana özel bir öneri mi, yoksa evin diğer sakinlerine de “herkes” için yapılmış bir tavsiye mi?
Örneğin, evde “sen” diye hitap edilen bir şey varsa ve ona kendini “o” olarak görüyorsan, durum değişiyor. Evde “O” denilen zamirleri sevmiyorum aslında. Çünkü genelde o “O”, benim yaptığım ama fark etmediğim bir şey. Örneğin, bir gün eve geldiğimde mutfakta büyük bir dağınıklık vardı. “Kim yaptı bunu?” dedim ve herkes bir anda birbirine bakmaya başladı. “O” dediğimiz kişiyi bulmam bir hayli zor oldu. Neyse, o “O” bir şekilde bulundu ve dağınıklık temizlendi. Ama işte o “O”, evin zamirlerinin bir araya geldiği anın en masum görünüp en çok çalışanıydı.
Evdeki Zamirlerle İletişim: Bir Dil Problemi Mi?
Evdeki zamir mi sorusu, aslında herkesin yaşadığı ama kimsenin itiraf etmek istemediği bir iletişim problemi olabilir. Ne de olsa, “O” dediğimizde, bazen nereye gidiyorsak oraya doğru harekete geçen tek kişi biziz. O “O”nun kim olduğunu anlamak, evdeki herkesin başka başka “ben”lerine kafa yormaktan daha karmaşık bir hale gelebiliyor.
Bir arkadaşım, evdeki zamirlerle ilgili şöyle bir anısını anlatmıştı: “Bir gün annemle konuşurken, ‘Sen bu işi yapmalıydın’ dedim ve annem bana dönüp ‘Hangi sen? Sen mi, o mu?’ dedi.” O an, ben de şöyle düşündüm: Belki de evdeki zamirler, aile üyeleri arasında sürekli değişiyor ve kimse gerçekte kim olduğunu bilmiyor. Şu an aklıma gelen, “Evdeki zamir mi?” sorusu aslında bu karmaşık zamir ilişkisini sorgulamak gibiydi.
Diğer Zamirler: Yalnızca “Ben” ve “Sen” Değil
Evin içindeki zamirler sadece “ben”, “sen”, “o” ile sınırlı değil. Bazen “biz” ve “siz” de devreye giriyor. Mesela, bir hafta sonu kahvaltısında annem, “Hadi hep birlikte yemek yiyelim” dedi. Bu cümlede, “Hep birlikte” kısmı, aslında bir çeşit “biz” zamiri gibi oluyor. Ama iç sesim devreye giriyor ve şunu söylüyorum: “Evet, hep birlikte ama… kimse bana peynir koymasın!” Çünkü o an, “ben” bir peynirsiz kahvaltı yapmaya karar verdim. Ama evde herkesin zamiri karıştı ve ne yazık ki, hepimizin farklı bir “ben”i vardı. O yüzden sonrasında “Biz” zamirini devreye sokmak zorunda kaldık.
Evdeki zamirler arasında geçen bu küçük ama önemli anlar, bazen biraz kafa karıştırıcı olabiliyor. Kimi zaman “ben” derken, aslında “biz” demek istiyorsun, ama bir bakıyorsun evdeki herkes farklı bir zamirle sana cevap veriyor. “O” zamiri bile, sürekli bir kaybolan figür gibi.
—
Sonuç: Evdeki Zamir Mi?
Evdeki zamir mi sorusu, aslında tek bir basit soru değil. Bu, evdeki herkesin kimliklerinin karıştığı, bazen anlaşmazlıkların yaşandığı, bazen de birbirimizin yaptığı küçük işleri fark ettiğimiz bir soru. “Ben”, “sen”, “o”, “biz” ve “siz” derken, evin içindeki tüm bu zamirler, sadece dil bilgisi kurallarından ibaret değil. Her biri, aslında bizim kimliğimizin ve birbirimize nasıl davrandığımızın bir yansıması.
Evdeki zamirlerle iletişim kurarken, belki de bazen sadece “O” dediğimizde, gerçekten ne demek istediğimizi bilmeliyiz. Kimseyi, herhangi bir zamirle küçümsemek değil amacım, sadece “benim” dediğimde, aslında biraz daha düşünmemiz gerektiğini anlatmaya çalışıyorum. Evdeki zamirler, karışık olsa da hayatı biraz daha eğlenceli hale getiren, her an devrede olan küçük kahramanlardır.